آموزش نورسنجی و رموز انتخاب بهترین حالت در شرایط مختلف عکاسی

گرافیکت | مارکت گرافیک

در ابتدا و پیش از ورود به بحث آموزش نورسنجی باید اول مفهوم نورسنجی رو درک کنیم برای درک مفهوم، پیش از هر چیز می بایست به سوال نورسنج دوربین چیست پاسخ دهیم؟ و این نکته رو فراموش نکنیم که نحوه استفاده صحیح از حالات مختلف نورسنجی نشانگر مرز بین عکاس حرفه ای و عکاس آماتور هستش، در ادامه با گرافیکت همراه باشید.

نورسنجی چیست؟

به صورت کلی محاسبه و تخمین میزان و شدت نور تصویر نهایی بنا به شرایط و تنظیمات سه عامل نوردهی (شاتر، دیافراگم و ایزو) پیش از فشردن دکمه شاتروظیفه اصلی نورسنج ها می باشد، بدون نورسنجی عکاسی با نوردهی صحیح و اصولی بسیار دشوار و حتی در عکاسی آنالوگ محال و رسیدن به تنظیمات نوردهی و ایجاد جلوه های عوامل نوردهی مورد نیاز نیز بسیار دشوار خواهد بود. نورسنج ها همواره در حال تحلیل و آنالیز نور کادر عکاسی هستند و نتایج تحلیلها را بصورت لحظه ای در اختیار عکاس قرار میدهند، و عکاسی به راحتی می تواند با اتکا به نتایج نورسنجی بهترین تنظیمات نوری را اعمال نماید.

با اندکی تفاوت نتایج نورسنجی اغلب دوربین ها شبیه تصویر زیر درجه بندی شده و به نمایش گذاشته می شوند، فلش قرمز اشاره به مکان نمای نورسنج دارد که با جابجا شدن افقی به سمت راست (اعداد مثبت)، نور زیاد تصویر (OverExpos) و با حرکت به سمت چپ، نور کم تصویر (UnderExpos) را به عکاس اخطار می دهد.

تفاوت بین نورسنج بازتابی و نورسنج تابشی

در کل دو نوع نورسنج برای نورسنجی در اختیار عکاسان قرار دارد:

نورسنج بازتابی که همان نورسنج داخلی همه دوربین هاست و روتین ترین نورسنج است، که عملکرد آن بر اساس محاسبه نور بازتاب شده از اجسام مختلف می باشد و تنها برآیند و نتیجه شدت نور برگشتی از اجسام مختلف را محاسبه می نماید و به عکاس اطلاع می دهد، این نوع نورسنجی برای انواع محیطها کاربرد دارد ولی ضعفهایی نیز دارد که در نورسنج دستی توضیح داده خواهد شد

نورسنج های دستی معمولا علاوه بر اینکه میتوانند وظیفه نورسنجی بازتابی نورسنج داخلی دوربین ها را انجام دهد، همچنین قادر است به جای سوژه تمامی نورهای تابیده شده به خود را نیز محاسبه نماید. با کمی دقت متوجه خواهیم شد که اگر با استفاده از نورسنج بازتابی نور بازگشتی را تحلیل کنیم نور برگشت شده از جسم ها و سطوح مختلف با یکدیگر متفاوت خواهد بود، به عنوان مثلا نوری که یک بافت مخملی و تیره بازتاب می دهد با نوری که یک سطح براق و روشن بازتاب میدهد متفاوت است و نورسنج دوربین (در کل بازتابی ها) روی هر کدام از آنها عدد متفاوتی را نشان خواهند داد این در حالیست که نورسنج تابشی تنها بر اساس فاصله و شدت نور قضاوت نموده و نتایج را ارسال می نماید.

به دلیل ویژگی های منحصر به فرد و خاص نورسنج های دستی معمولا نورسنجی با نورسنج دستی دقیق تر می باشد، البته نورسنجهای دستی برای نورپردازی مصنوعی و عکاسی در آتلیه به ابزاری حیاتی تبدیل میشود به این دلیل که نورسنج انعکاسی قادر به تشخیص نور لحظه ای فلاشها نیست و هیچ کارایی در آتلیه و نور مصنوعی فلاشها ندارد. به همین دلیل تمامی عکاسان در آتلیه از نورسنج دستی و تابشی برای نورسنجی استفاده می کنند.

صحبت در مورد نورسنجهای تابشی را کنار گذاشته و به دلیل گسترش استفاده و استفاده بسیار بیشتر نورسنج های انعکاسی و در دسترس بودن در تمامی دوربین های DSLR از این پس سعی در انتقال مفاهیم مربوط به نورسنج انعکاسی خواهیم داشت.

انواع حالات نورسنجی (آموزش انواع نورسنجی)

  1. نورسنجی ماتریسی Matrix metering یا Evaluative Metering
  2. نورسنجی تمرکز بر مرکز Center-weighted
  3. نورسنجی نقطه ای Spot metering یا Partial Metering
  4. نورسنجی نقطه ای کمی با محدوده بزرگتر Partial Metering

نکته: دلیل متفاوت بودن واژه های انگلیسی مدلی کنون و نیکون می باشد

بر اساس تنظیم انتخاب شده توسط عکاس در بین این چهار حالت مختلف نورسنجی در دوربین های کنون و یا سه حالت نورسنجی در دوربین های نیکون نورسنج دوربین مکان نمای دوربین شروع به حرکت میکند و میزان کم بودن نور و یا شدت زیاد تصویر را همانطور که گفته شد محاسبه و نمایش می دهد، و بر اساس جایگاه مکان نما و اولیت جلوه تصویری مورد نظر که پیش از این در مقاله آموزش نوردهی جلوه های تصویری توضیح داده شده بود، عکاس تصمیم میگیرد تا کدام سه عامل نوردهی را تغییر داده و به نور نرمال و تصویری بدون اشکال از لحاظ نوردهی برسد. توجه داشته باشید که مکان نما در حالت های مختلف نورسنجی حتی در یک کادر نیز میزان شدت را میتواند کم یا زیاد نمایش دهد به این دلیل که با تغییر حالت نورسنجی در اصل ما در حال تغییر فرمول محاسبه و محدوه محاسبه نورسنجی هستیم و طبیعی است که عدد نهایی و نتیجه متفاوت باشد.

برای درک بیشتر حالات مختلف نورسنجی در کادر عکاسی معمولا قسمت های مختلف شدت نوری مختلفی رو دارند به عنوان مثال تصویر زیر را در نظر بگیرید، در گوشه سمت راست کادر آسمان قابل مشاهدست که طبیعتا از نور بسیار زیادی برخوردار اس در مرکز کادر مجسمه ای رو با خلل و فرج بسیار عمیق مشاهده میکنیم که بیشتر اجزای آن در سایه قرار میگیرد و قادر به بازتاب نور کافی نیست. حال همین عکس رو معیار قرار می دهیم تا راحت تر سه حالت نورسنجی رو بهتر درک کنیم و بدونیم در چه مواقعی باید از چه سیستم و حالت نورسنجی استفاده کنیم؟

تفاوت تاثیرات حالات مختلف نورسنجی ها

نورسنجی ماتریسی Matrix metering یا Evaluative Metering

حالت پیشفرض اکثر دوربین های DSLR و حتی موبایل حالت نورسنجی ماتریسی میباشد. این نورسنجی بر اساس نقاط فوکوس انجام میشود به این معنی که نورسنج دوربین ضریب ارزش نقاط فوکوس را برای میانگین گرفتن بالا برده و به نقاط فوکوس اهمیت بیشتری قائل می شود  و این نوع محاسبه در بیشتر مواقع مورد دلخواه عکاس است به این دلیل که جایی که فوکوس انجام میشود طبعا مهمترین جای تصویر است پس ترجیح میدهیم نور آن نقطه نیز بهترین نور ممکن باشد.

نورسنجی تمرکز بر مرکز Center-weighted

نورسنجی با تمرکز بر مرکز همانطور که از اسمش پیداست، متمرکز بر مرکز نورسنجی خواهد نمود این حالت نورسنجی زمانی استفاده می شود که فارق از نقطه فوکوس نور وسط کادر برای عکاس مهم باشد، به عنوان مثلا در ثبت وسطی تصویر بالا این نورسنجی اعمال شده است و طبعا به این دلیل که مجسمه در وسط کادر قرار دارد، تنها میانگین نوری مجسمه در ثبت تصویر محاسبه شده است، و قسمت آسمان هیچ نقشی در نورسنجی نداشته است.

معمولا از این حالت برای عکاسی پرتره کلوز آپ (نمای بسته) و سوژه های بزرگی که در وسط کادر قرار دارند استفاده می شود، در این نوع نورسنجی تنها مرکز حائز اهمیت است و دیگر نقاط تصویر هیچ دخالتی در تعیین و جایگاه مکان نمای نورسنج ندارند.

نورسنجی نقطه ای

در این  نوع نورسنجی که کاربردهای متنوعی هم دارد، تنها نقطه فوکوس و نه هیچ جای دیگر کادر در محاسبات نورسنجی دخالت خواهد داشت، و تمامی ارزیابی ها بر اساس نقطه و همان حجم کوچک محاسبه خواهد شد، در تصویر بالا عکس سمت راست به خوبی تببین گر این موضوع هست که تنها موضوعی که برای دوربین مهم بوده است سایه های مجسمه بوده و دوربین تنظیمات نوردهی را به صورتی تعیین نموده که نوردهی سایه های مجسمه افت نور نداشته و دارای بافت بوده و سیاه مطلق نباشند ولی دقیقا چون به هیچ عنوان دیگر نقاط برای این نوع نورسنج مهم نیست در نتیجه، آسمان، قسمتهای زیادی از دیوار و کف زمین و غیره دچار شدت نور شده و تقریبا دچار مشکل هستند، اما در خیلی از موقعیت ها عکاس ترجیح می دهد که تنها نور سوژه بر کل تصویر تسلط داشته باشد و ملاک قرار گیرد.

این حالت برای عکاسی از اجرام و سوژه های کوچک که قسمت کمی از تصویر را در بر گرفته اند توصیه می شود به این دلیل که اگر سوژه اصلی کوچک باشد در دو حالت دیگر نورسنجی، تاثیر آنچنانی بر نورسنجی نخواهد داشت ولی با این مدل نورسنجی عکاسان قادر خواهند بود نور سوزه را در نظر گرفته و عوامل نوردهی را برای رسیدن به بهترین نور برای سوژه اصلی تنظیم نمایند نه دیگر عناصر داخل کادر.

نورسنجی نقطه ای کمی با محدوده بزرگتر Partial Metering

این گزینه که تنها بر روی دوربین های کنون وجود داره همون نورسنج نقطه ای با محدوده بزرگتر هستش، که عملکرد و ارزیابی دقیقا بر اساس عملکرد نورسنجی نقطه ایست تنها با این تفاوت که محدوده بزرگتری رو شامل میشه.

مهم:

اگر بار اولی هستش که با مفاهیم و حالات نورسنجی آشنا می شوید، شاید مطالب کمی گیج کننده و گنگ به نظر برسه، برای رفع این موضوع بهترین راه این هستش که در شرایط مختلف، دوربین رو روی سه پایه قرار داده و مود عکاسی رو بر روی P قرار دهید و با تغییر حالات نورسنجی سه حالت مختلف نورسنجی رو در یک کادر ثابت ثبت کنید و شدت و میزان عناصر مختلف در تصاویر رو با هم مقایسه کنید، با این روش به راحتی معنا و مفهوم یکی از مهمترین مباحث عکاسی براتون روشن میشه.